Luty jest okazją do zaprezentowania szerokiej publiczności zbiorów specjalnych, które wzbogaciły kolekcję PAN Biblioteki Gdańskiej w minionym roku. Na wystawie zobaczymy najciekawsze spośród licznych obiektów, które trafiły do zbiorów w 2021 roku jako darowizny, zostały zakupione w antykwariatach i na aukcjach, czy też wyśledzone na Jarmarku Dominikańskim. A są to rękopisy, starodruki, mapy, grafiki, fotografie, pocztówki, ekslibrisy, numizmaty, dokumenty życia społecznego.
Na uwagę zasługują m.in. rękopiśmienne dokumenty i plany napaści 1 września 1939 r. na dom studentów polskich przy dzisiejszej ul. Legionów w Gdańsku-Wrzeszczu oraz okoliczne domy Polaków. Choć w kolekcji grafiki mamy już wiele prac Bertholda Hellingratha, spójrzmy na rysunki dotychczas nieobecne w zbiorach Biblioteki, wśród nich ten wzbogacający kolekcję judaiców. Udało się też nabyć kolejne litografie Leopolda Gottlieba „Legiony Polskie”, co zbliża nas do skompletowania całego cyklu. Ponad stuletni okres w historii Gdańska i Rzeczpospolitej – od drugiej połowy XVII wieku poprzez czasy saskie aż do 1775 r. – jest historycznym tłem dla starych druków. Donoszą one o małych i wielkich wydarzeniach tamtych czasów: komecie widzianej na gdańskim niebie i wykładach astronomii w gdańskim gimnazjum, o oblężeniu Gdańska w r. 1734 i niepokojach gdańszczan tuż przed sejmem konwokacyjnym w 1764 r., wreszcie o nadciągającej w 1770 r. zarazie, która wymusiła wprowadzenie paszportowych restrykcji. Z późniejszych dokumentów zobaczyć można ustawę o służbie marynarza z 1902 r. (Seemannsordnung), która po przetłumaczeniu obowiązywała w Polskiej Marynarce Handlowej od 1929 r.
Wspomniane oblężenie Gdańska przez wojska rosyjskie w r. 1734 prześledzimy na rękopiśmiennym planie, który trafił do zbiorów kartograficznych, a zaznaczono na nim twierdze, stanowiska wojsk rosyjskich i oddziałów gdańszczan oraz obóz wojsk francuskich, które przybyły miastu z odsieczą. Zainteresowanie wzbudzi też zapewne mapa delty Wisły z przedstawieniem układu hydrologicznego Żuław w 1300 r. opracowana w r. 1922 przez Hugo Bertrama. Ucieszyła nas też możliwość pozyskania ekslibrisów Stanisława Ostoja-Chrostowskiego, jednego z najbardziej znanych i cenionych polskich drzeworytników okresu międzywojennego. Wśród fotografii uwagę zwracają widoki ulic Gdańska z lat 50. wykonane przez wybitnych polskich fotografików Kazimierza Lelewicza, Leonarda Jabrzemskiego oraz unikatowe zdjęcie sanatorium dziecięcego „Kinderheilstatte” w Sopocie z około 1890 r. Dokumenty życia społecznego jak zawsze zaskakują różnorodnością form – od tych największych jak plakaty, do drobiazgów takich jak bilety, karnecik balowy z XIX w., czy też przedwojenna zawieszka z pralni znaleziona w jednej z książek, gdzie blisko sto lat temu, ktoś umieścił ją jako zakładkę.
Wystawa czynna od 8 lutego do 11 marca 2022 roku w budynku historycznym przy ul. Wałowej 15 w godzinach otwarcia Biblioteki.
Kontakt do koordynatora wystawy: Stefania.Sychta@bg.pan.pl
