„Ku Niepodległej” – wystawa z materiałów Marka Ney-Krwawicza w PAN Bibliotece Gdańskiej
w 110 rocznicę wybuchu I wojny światowej, PAN Biblioteka Gdańska zorganizuje wystawę z materiałów Marka Ney-Krwawicza, pracownika naukowego Instytutu Historii PAN. Wystawa będzie obrazować różnorodne polskie działania niepodległościowe podczas I wojny światowej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na Legiony Polskie.
Przede wszystkim zaprezentowany zostanie obszerny zestaw wydawnictw z lat I wojny światowej. Będą to liczne druki zwarte ogłaszane przez Naczelny Komitet Narodowy (N.K.N.), w tym np. kalendarze legionowe na lata 1915-1917. Prezentowane będą opracowania poświęcone poszczególnym bitwom lub oddziałom legionowym, jak np. „Bitwa pod Konarami” J. Kaden-Bandrowskiego (z września 1915), „Czwarty pułk. Rok działań 4 pułku piechoty Legionów” (Lwów 1916), Baumfeld Gustaw „Artyleria Legionów pułk pierwszy (Kraków 1917), „Legiony na polu walki” (Piotrków 1916), „Szablą i piórem” Stanisława Rostworowskiego (Kraków 1916). Poza drukami zwartymi pokazane zostaną karty pocztowe, wydawane przez N.K.N. „na cele Legionów” oraz pocztówek I Brygady Józefa Piłsudskiego. Nie zabraknie regulaminów wojskowych używanych w Legionach, wydawanych przez Departament Wojskowy N.K.N. Niewątpliwą ciekawostką będzie „Lista starszeństwa Legionów Polskich” wydana w 1917 roku zawierająca spis oficerów i chorążych Legionów według stanu z kwietnia 1917 r. Będą także wydawnictwa szkoleniowe z okresu Polskiej Siły Zbrojnej z lat 1917-1918 oraz regulaminy z Armii Polskiej we Francji.
Na wystawie nie zostanie pominięta i prasa wojskowa. Będzie np. „Zuchowaty” polowa gazetka 5 Pułku Piechoty Legionów „Zuchowatych” oraz „Reluton” wydawany w 4 Pułku Piechoty Legionów. Jest także „Przegląd Wojskowy” służący członkom Polskiej Organizacji Wojskowej oraz pismo „Wiadomości Wojskowe” wydawane przez Towarzystwo Polskiej Wiedzy Wojskowej w Kijowie i Mińsku w latach 1917-1918. Poza wydawnictwami zostaną zaprezentowane fotografie dokumentujące życie i działania bojowe polskich formacji wojskowych z lat I wojny światowej.
Dopełnieniem ekspozycji będą dokumenty osobiste uczestników walk o niepodległość. Będzie można zobaczyć ówczesne książeczki wojskowe tj. „Karty wojskowe” z Legionów z wpisanymi przebiegami służby, czyli kolejnymi przydziałami i bitwami, w których uczestniczył posiadacz dokumentu.
Między wydawnictwami i dokumentami pojawią się także inne pamiątki, jak np. klamra od pasa żołnierza Legionów, orzełki legionowe czy szereg emblematów pamiątkowych wydawanych przez Naczelny Komitet Narodowy.
Wystawa, nie mając aspiracji monograficznych, przypomni jednak o różnych polskich drogach do Niepodległej w latach I wojny światowej. Będzie też dobrym punktem wyjścia do lekcji historii czy zajęć ze studentami.
Serdecznie zapraszamy na wernisaż w dniu 2 września 2024 r. o godz. 12.15 w nowym gmachu PAN Biblioteki Gdańskiej przy ul. Wałowej 24. Ekspozycję będzie można podziwiać do połowy października. Wstęp wolny!