W dniu 9 kwietnia 2018 roku nastąpi odsłonięcie pomnika dr. Mariana Pelczara (1905-1983), pierwszego powojennego dyrektora gdańskiej Biblioteki Miejskiej. Rada Miasta Gdańska podjęła uchwałę o uczczeniu tej wybitnej postaci 30 czerwca 2016 roku. Rok później komisja konkursowa wybrała projekt monumentu autorstwa rzeźbiarza Adama Arabskiego. Odsłonięciu pomnika przed historycznym budynkiem Biblioteki Gdańskiej towarzyszyć będzie wystawa plenerowa o pierwszych powojennych bibliotekarzach pt. „Oni byli pierwsi…”
Mnie jednak przede wszystkim pilno było dotrzeć do budynku Biblioteki, zobaczyć jego stan, dowiedzieć się, co się dzieje z księgozbiorem… Nigdy chyba nie byłem tak podniecony i zdenerwowany, jak wtedy, gdy miałem się naocznie przekonać, czy w ogóle istnieje mój wymarzony warsztat pracy w Gdańsku, czy też leży w gruzach i zgliszczach… – wspominał dr Marian Pelczar przejęcie Biblioteki Miejskiej w dniu 9 kwietnia 1945 roku. Zaś o ofiarnych pracownikach przywracających do życia książnicę napisał – Bardzo rozmaity był to element. Z różnych, żeby nie powiedzieć ze wszystkich, stron Polski. Z różnorakim wykształceniem – uniwersyteckim, średnim, podstawowym. Z rozmaitych zawodów. A jednak po kilku już tygodniach wspólnej pracy łączyła nas i wiązała nić zapału i miłości do książki, opiekuńczej miłości do księgozbioru Biblioteki Gdańskiej…
W pierwszych dniach kwietnia 1945 roku zjawili się w Bibliotece Miejskiej pierwsi gdańszczanie: Truda Czaplewska, mgr Paweł Groth i Janina Liczmańska. Spośród grona nauczycieli polskich szkół w dawnym Wolnym Mieście zaczęli pracować w książnicy: Janina Ślączka, Edwin Jędrkiewicz i dr Marcin Dragan. Doświadczony bibliotekarz lwowski dr Marian Des Loges z początkiem sierpnia 1945 roku objął funkcję wicedyrektora, zaś w ciągu najbliższych tygodni przybyły do Gdańska jego dawne koleżanki: wybitna uczona dr Izydora Dąmbska oraz dr Anna Jędrzejowska i mgr Janina Rappé. Następnie do grona pracowników dołączyli przybyli z różnych stron Polski: Irena Fabiani-Madeyska, Maria Pelczarowa, Anna Łada-Świderska i Franciszek Sędzicki.
Łącznie w latach 1945-1946 w Bibliotece Miejskiej w Gdańsku pracowało 70 osób. Wystawa została poświęcona im wszystkim.
autor ekspozycji: Aleksander Baliński; pomysł i współudział: Joanna Śliwa i Anna Więcek
